Nieuw in het Nederlands
Van 28 september tot 5 oktober vieren we met jou alles wat nieuw in het Nederlands is!
"Als je taal eenmaal onder de knie hebt, wordt het eigenlijk een vorm van magie."
— Mohamed Ouaamari
Acht creatieve opdrachten, een voor elke dag van de Week van het Nederlands!
Ben je net als onze ambassadeurs Cesar Majorana en Mohamed Ouaamari gefascineerd door alles wat nieuw is in het Nederlands? Doe dan mee! In deze Taalkrant vind je voor elke dag van de Week van het Nederlands een opdracht waar je creatief mee aan de slag kunt.
Hoe kun je meedoen?
Stuur je inzending voor de opdracht van de dag voor 17.00 uur naar weekvanhetnederlands@deburen.eu. Vermeld in de onderwerpregel duidelijk om welke opdracht het gaat. Iedere dag kiezen we onze favoriete ‘taalkunstenaar’. De winnende inzendingen publiceren we op Facebook, Instagram en onze website. Bovendien ontvangen de winnaars eind oktober een leuke verrassing!
Andere varianten van deze Taalkrant
Op deze pagina vind je niet alleen de luisterversie van de Taalkrant, maar ook de bijbehorende lesbrief en de PDF om zelf exemplaren af te drukken.
Opdracht 1
Jongerentaal
Skeer! Slay! Rizz! Jij weet natuurlijk al dat jongeren vaak eigen woorden en begrippen gebruiken om met elkaar te praten. (Tot het moment waarop volwassenen die woorden ook beginnen te gebruiken ... Cringe!)
Verzin een WhatsApp-dialoog met je oma, opa, oom of tante... Jij gebruikt de hele tijd jongerentaal en de ander begrijpt er helemaal niets van. Hoe reageer je in zo’n situatie? Vind je het grappig of net frustrerend om telkens uit te moeten leggen wat je bedoelt?
Opdracht 2
Leenwoorden
Sommige mensen worden helemaal upset van leenwoorden uit het Engels. Ze zijn bang dat het Engels hun geliefde Nederlands uiteindelijk helemaal zal verdringen.
Nochtans zijn leenwoorden van alle tijden. Wist je dat woorden als ‘kaas’, ‘biologie’, ‘chaos’, ‘kritiek’, ‘cultuur’ of ‘formule’ oorspronkelijk uit het Grieks of het Latijn komen? Toch twijfelt niemand er vandaag aan dat dit Nederlandse woorden zijn.
In de 17de eeuw, tijdens de Franse overheersing, slopen heel wat Franse woorden onze taal binnen en sinds de Tweede Wereldoorlog is dus vooral het Engels toonaangevend. Of je dat nu awesome vindt of niet, taal weerspiegelt altijd de samenleving.
Maak een lijstje met vijf woorden die het Nederlands heeft overgenomen uit vijf andere talen, maar die intussen goed ingeburgerd zijn in onze taal. Schrijf daarna een kort verhaal (max. 300 woorden) waarin je alle vijf die leenwoorden verwerkt. Denk wereldwijd, van Japan (bv. sushi, karaoke, origami) tot Spanje (bv. siësta, sombrero, macho) en terug! Gebruik gerust het internet voor inspiratie.
Tip
In het nieuwe seizoen van de razend interessante podcast Waar komt pindakaas vandaan (Instituut voor de Nederlandse Taal) leer je meer over de verrassende herkomst van doodgewone woorden.
Opdracht 3
Ontbreekwoorden
Ontbreekwoorden zijn woorden die nog niet bestaan, maar die eigenlijk wel zouden móéten bestaan. VRT Radio 1 gaat in het programma Nieuwe Feiten wekelijks op zoek naar zo’n woord. Dat kun jij vast ook!
Bedenk een nieuw Nederlands woord dat een veelvoorkomende situatie beschrijft waarvoor nog geen woord bestaat. Bijvoorbeeld: de stress die je voelt als je batterij bijna leeg is, maar geen oplader bij je hebt, of een boek dat zo goed is dat je het niet kunt wegleggen. Schrijf een gedicht over zo’n situatie en verwerk je nieuwe woord erin.
Opdracht 4
Technologie
Streamen, swipen, appen, bingen ... Waarschijnlijk heeft niets het Nederlands de voorbije jaren zo sterk beïnvloed als communicatie- en informatietechnologie. Zo komt het dat we ineens worden overspoeld met (veelal Engelstalige) nieuwe woorden voor nieuwe uitvindingen.
Ben je blij dat technologie vandaag zo’n grote rol speelt in je leven? Of vind je dat net jammer? Schrijf een dagboekfragment (max. 300 woorden) over je voorbije dag en gebruik daarin zoveel mogelijk woorden die iets te maken hebben met nieuwe technologieën.
Opdracht 5
Straattaal
Straattaal is een gezellige mengelmoes van verschillende talen en dialecten, vooral met dank aan de grote culturele diversiteit in steden.
Soms wordt een straattaalwoord zo vaak gebruikt dat het uiteindelijk gewoon in Van Dale of het Groene Boekje belandt – ‘chillen’ of ‘pikken’ (in de betekenis van stelen) bijvoorbeeld.
Welk nieuw straattaalwoord of -gezegde heb jij het voorbije jaar leren kennen en zou je willen toevoegen aan een Nederlands straattaalwoordenboek (zoals straatwoordenboek.nl)?
Je mag er ook zelf een verzinnen. Schrijf er een korte omschrijving bij. Bundel daarna alle woorden en uitdrukkingen van je klas en bespreek welke volgens jullie het meest kans maken om te blijven bestaan. We zijn benieuwd naar jullie top drie!
Opdracht 6
De toekomst van het Nederlands
Taal wordt elke dag gemaakt en vernieuwd door de mensen die haar spreken.
Niemand kan voorspellen hoe het Nederlands er over 200 jaar zal uitzien, maar hoera: vandaag mag jij even in je glazen bol kijken!
Schrijf een toekomstverhaal (max. 400 woorden) over hoe het Nederlands er volgens jou zal uitzien over 200 jaar. Wellicht duiken in je verhaal allerlei dingen en woorden op die vandaag nog niet bestaan? Laat je fantasie de vrije loop!
Opdracht 7
Jeukwoorden
Vroeger organiseerde het Instituut voor de Nederlandse Taal de verkiezing van het irritantste woord van het jaar:
Je kon stemmen op het meest ergerlijke woord van dat jaar. De verkiezing bestaat intussen niet meer, maar vandaag halen wij ze nog eens onder het stof vandaan.
Van welk taalgebruik krijg jij jeuk? Schrijf een slamgedicht waarin je je gevoelens over dit irritante woord of taalgebruik uitdrukt en de lezer oproept het nooit meer te gebruiken. Waarom irriteert het je? Welke reacties roept het bij je op? En is er een goed alternatief voor? Gebruik ritme, rijm en expressie om je punt duidelijk te maken.
Bonusopdracht
Doe mee aan de Ikjesmarathon!
Wist je dat het International Literature Festival Utrecht (ILFU) plaatsvindt tijdens de leukste en taligste week van het jaar?
En dat ze op zoek gaan naar zoveel mogelijk ‘Ikjes’? Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden, vernoemd naar de populaire rubriek van de Nederlandse krant NRC.
Een Ikje is grappig of ontroerend, beschrijft een bijzondere ervaring of observatie, en heeft vaak een onverwachte twist.
Meedoen?
Schrijf een Ikje, dien het ten laatste op 5 oktober in
op de ILFU-website en vermeld in het veld ‘Opmerkingen’:
Taalkrant + de naam van je school. Misschien wordt jouw Ikje wel gepubliceerd in de Ikjesscheurkalender die in december verschijnt! ILFU verloot bovendien vijf scheurkalenders onder alle Taalkrant-deelnemers. Zeker meedoen, dus!
Cesar en Mohamed zijn de ambassadeurs van de Week van het Nederlands 2024
Cesar Majorana is columnist, presentator en influencer. Als schrijver en kunstenaar houdt hij zich bezig met thema’s als het internet, cultuur en metaforen. Hij vindt het fascinerend hoe het internet ons taalgebruik permanent heeft veranderd en is van mening dat nieuwe tekstvormen, zoals e-mails en appjes, meer aandacht verdienen.
Mohamed Ouaamari is auteur, columnist en televisieproducer. Hij schreef twee boeken waarin hij de samenleving fileert met veel gevoel voor humor: Groetjes uit Vlaanderen verscheen in 2020, en vorig jaar volgde zijn roman Gesloten wegens omstandigheden. Hij houdt van Willem Elsschot, van zijn Britse korthaar Fristi en van jongerentaal.
De ambassadeurs in actie
Tijdens de Week van het Nederlands trekken Cesar en Mohamed langs Vlaamse en Nederlandse scholen en podia met hun performance, waarin ze op zoek gaan naar taalvernieuwing in tijden van artificiële intelligentie.
In een dwarse en dynamische dialoog houden ze halt bij taalvormen die dapper weerstand bieden aan de oprukkende kunstmatigheid. Daarbij vieren ze de kleine, minder voor de hand liggende taalmomenten die we maar al te vaak vergeten, maar die behoren tot de kern van ons mens-zijn.
Nederlands leren met deze 7 activiteiten
De Week van het Nederlands is er voor iedereen. Ook voor nieuwkomers.
Leer jij Nederlands? Dit zijn 7 leuke activiteiten. Je bent een starter? Of je begrijpt al heel wat Nederlands? Oefen onze taal door samen te lezen. Ga naar een filmavond en praat erover.
Leer Nederlandse liedjes zingen en oefen op leuke manier in groep. Doe mee aan een quiz! Lees gedichten die geschreven werden door mensen die onze taal leren en stem op jouw favoriet!
Moeite met lezen?
Zo kan het ook!
Wist je dat de Taalkrant ook beschikbaar is in braille en als luisterversie?
Speciaal voor iedereen die moeite heeft met lezen door dyslexie, een visuele of een fysieke beperking. Zo kan iedereen meedoen met de Week van het Nederlands!
Luisterpuntbibliotheek in Vlaanderen en Bibliotheekservice Passend Lezen in Nederland maakten de braillekrant en de luisterversie, ingesproken door onze ambassadeurs Cesar Majorana en Mohamed Ouaamari. Deze bibliotheken zetten zich dagelijks in om lectuur voor mensen met een leesbeperking toegankelijk te maken in verschillende leesvormen.
